Czernidłak Kołpakowaty – Poradnik zdrowotny i kulinarny

Czernidłak (Coprinus comatus) jest powszechnie występującym grzybem z rodziny pieczarkowatych, który pojawiają się latem i jesienią na zarówno na trawnikach jak i w lasach. Grzyb ten jest jak najbardziej jadalny w młodym stadium wzrostu ale poza wartościami odżywczymi ma on wiele zastosowań pro zdrowotnych. Czy czernidłak jest w pełni bezpieczny do spożycia? Jak grzyby coprinus wpływają na nasze zdrowie? Czytaj dalej!

Pyszny czernidłak kołpakowaty i jego niebezpieczny kuzyn

Czernidlaki są jak najbardziej jadalne ale nie trafiają zbyt często na Polskie stoły. Ich komercyjna sprzedaż jest niemal niemożliwa z uwagi na to, że grzyby te wyglądają niezwykle nie apetycznie zaledwie parę godzin po zerwaniu.

Ich ciekawą właściwością jest zmiana konsystencji niedługo po zerwaniu. Czernidłak bardzo szybko czernieje i zmamienia się w dosyć lepką papkę jeśli nie zostanie przetworzony odpowiednio w przeciągu kilku godzin. Jeśli grzyby Coprinus, które zbierasz, zamieniają się w czarną mazię, zanim będziesz mógł je ugotować, możesz użyć płynu jako półtrwałego atramentu.

Swojego czasu popularną informacją w zbiorach literatury grzybiarskiej była notka o tym aby nie mieszać czernidłaka z alkoholem. Bardzo ważne jest aby rozróżnić dwa gatunki tego grzyba Czernidłak kłopakowaty i Czernidłak pospolity. Połączenie nieco mniejszej odmiany czernidłaka (Coprinus atramentiarius / Coprinopsis atramentaria) czyli czernidłaka pospolitego wywołuje bardzo groźne zaburzenie w metabolizmie alkoholu. Aby uniknąć groźnych reakcji należy dobrze poznać morfologię tego grzyba.

Po czym poznać czernidłaka kołpakowatego?

W piśmiennictwie grzybiarskim i żargonie regionalnym grzybiarzy znajdziemy wiele określeń dla tego grzyba. Bebłaka kołpak, kołpal, czubajka, kołpaczek, sowa, psia bedłka – to wszystko nazwy tego samego grzyba. Niezależnie od nazwy, wygląd czernidłaka kołpakowatego (bezpiecznego do spożycia) wygląda następująco.

Kapelusz

Wysoki na 5-10 cm jest na początku cylindryczny a następnie przechodzi w stadium dzwonowate. W przypadku dojrzałego owocnika następuje pęknięcie w skutek rozchylenia kapelusza i uniesienia go.

Blaszki

Młody owocnik posiada białe blaszki. W późniejszym stadium wzrostu, dorosły grzyb ma czarne, gęste i cienkie blaszki.

Trzon

Wysoki na 5-10 cm cylindryczny w przypadku młodego owocnika staje się bardziej dzwonowaty w dorosłym stadium. Łatwo odłamuje się od kapelusza. Jest nieco korzeniasty. Kolor biały i gładki z ruchomym pierścieniem.

Miąższ

Biały i delikatny pozbawiony wyraźnego smaku o przyjemnym i niedrażniącym zapachu. Krucha konsystencja kapelusza.

Wysyp zarodników

Zarodniki czarne o średnicy 10-15 x 6-8 µm, eliptyczne, gładkie.

Właściwości prozdrowotne Czernidłaka

Naukowcy z University of Florida zgłosili w 2017 r., że białko Y3 zawarte właśnie w czernidłaku, może wiązać się z białkami na powierzchni pewnego typu komórek białaczkowych. Działanie to wywołało kaskadę enzymów, które zabiły 90 procent komórek białaczkowych, co sugeruje, że białko Y3 i preparaty z ekstraktem z czernidłaka mogą być obiecującymi kandydatami na nowe metody leczenia białaczki.

Szczegóły badań można znaleźć w następującym badaniu. Źródło:

Yousong Ding et al “Cytotoxic protein from the mushroom Coprinus comatus possesses a unique mode for glycan binding and specificity.” Proceedings of the National Academy of Sciences, 22.08.2017, doi: 10.1073/pnas.170689411

Badania laboratoryjne w innych miejscach sugerują, że grzyby Coprinus mają działanie przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe, jak również zdolność do modulowania aktywności układu odpornościowego. Niektóre badania wykazały, że Coprinus comatus może pomóc obniżyć poziom cukru we krwi, chociaż jak dotąd zaobserwowano to tylko u myszy z cukrzycą. Nie mamy badań dokumentujących jakiekolwiek z tych skutków u ludzi, więc nie należy przyjmować tych informacji jako informację o faktycznych właściwościach leczniczych suplementów z czernidłaka.

Inną korzyścią dla zdrowia, jaką te grzyby wydają się mieć, jest ich zdolność do absorbowania toksycznych metali ciężkich z gleby, w tym kadmu, rtęci i arsenu. Mogą być przydatne w oczyszczaniu zanieczyszczonych miejsc. Kolejny plus: właściwości przeciwutleniające gatunków Coprinus mogą pomóc zneutralizować stres oksydacyjny wywołany zanieczyszczeniami.

Szukasz suplementów diety na bazie grzybów Coprinus (czernidłak)? Sprawdź produkty na bazie czernidlaka kołpakowatego. https://grzybowysklep.pl/18-coprinus-czernidlak-kolpakowaty

Czernidłak w kuchni

Delikatny smak tych grzybów powinien być wyeksponowany a nie przyćmiewany mocnymi przyprawami jak choćby czosnek, czy papryka. Aby uzyskać maksymalny smak i walory estetyczne potraw na bazie czernidłaka należy zbierać jedynie osobniki młode, ze złożonym kapeluszem i bez czarnych nalotów.

Doskonałym sposobem przyrządzenia tego grzyba jest użycie go w daniach z tempurą lub innymi lekkimi panierkami, takimi jak ciasto piwne. Czernidłaki oczyszczone zanurzamy w panierce i smażymy szybko na gorącym tłuszczu tak aby grzyb nie wchłonął nadmiaru oleju a panierka pozostała chrupiąca.

Kolejnym sposobem na przetworzenie czernidłaka w nieco starszej postaci (kiedy widoczny jest czarny nalot) jest dodanie go do zup lub ciemnych sosów grzybowych. Esencjonalne buliony grzybowe nabiorą naturalnie ciemnego koloru właśnie dzięki właściwościom dojrzalszego czernidłaka.